I.22
Precedente
Successivo
Messina 1144, 3 novembre, VIII ind.
[cc. 18r A-18v A]
Orig.: Palermo, Bibl. Centr. della Regione Siciliana, Tabulario di S. Maria Nuova di Monreale, perg. nr. Balsamo 26, di mm. 370+40×552.
Cop.: Bibl. Centr. della Regione Siciliana, ms. F.M.5, n. 3; Bibl. del Seminario Arcivescovile di Monreale, ms. XX.E.8; Palermo, Bibl. Centr. della Regione Siciliana, Liber Pandectarum, ms. F.M. 14, f. 10.
Ed.:
Pirro R., Sicilia Sacra disquisitionibus et noiiis illustrata, 4 voll., Palermo 1644-47; nuova ed. riveduta e ampliata in 2 voll., Palermo 1733; rist. anast. con uno scritto di F. Giunta, 2 voll., Bologna 1987, II, p. 121;
Garufi C.A., I documenti inediti dell'epoca normanna in Sicilia, in Documenti per servire alla Storia di Sicilia pubblicati a cura della Società Siciliana per la Storia Patria, s. Ia, XVIII, Palermo 1899, p. 49.
Reg.:
Lello G.L., Historia della Chiesa di Monreale, Palermo 1702, n. 8;
Behring W., Regesten der Normannischen Konighauses (1130-1197), in Sicilianische Studien, 2, Elbing 1887. n. 80;
Garufi C.A., Catalogo illustrato del Tabulario di Santa Maria Nuova in Monreale, in Documenti per servire alla Storia di Sicilia pubblicati a cura della Società Siciliana per la Storia Patria, XIX, Palermo 1902, n. 3, p. 4.
Regesto:
Ruggero II conferma tutti i privilegi da lui concessi a chiese e sudditi del regno. Inoltre, su richiesta di Urso, ministro di Santa Maria di Maccla, che gli aveva presentato quattro documenti relativi ai possedimenti della sua chiesa(1), conferma i privilegi e i villani ad essa spettanti.
Tenor privilegii regis Rogerii in quo confirmat donationes factas monasterio Sancte Marie de Maccla per Robertum Guiscardi patruum suum et Guillelmum ducem nepotem suum et Goffredum Malliardum et quoscumque alios, nec non et emptiones factas per abbatem dicti monasterii prout in ipso privilegio particulariter(a) predicta omnia distinguntur. XXII.
In nomine dei eterni et salvatoris nostri Iesu Christi.
Rogerius divina favente clemencia rex Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue.
Ad nostram spectat sollicitudinem cuncta in meliorem statum reducere et precipue que ad liberalitatem ecclesiarum pertinent libentius confirmare, et serenitate nostri temporis validiora redere.
Iussimus itaque ut omnia privilegia ecclesiarum et subiectorum | regni nostri antiquitus composita a nostra clemencia noviter essent elucidata et robore nostri culminis communita.
Residentibus autem nobis in palacio Messanae urbis cum clarissimis filiis nostris Rogerio duce Apulie et Willelmo principe et cum comitibus et magnatibus nostris, Urso minister monasterii Sancte Marie de Maccla ad nostram veniens presenciam actulit nobis sigillum Latinum scriptum, anno incarnationis(b) dominice M°C° XV°, mense madio, indictione VIIIa, factum a Willelmo duce bone memorie nepote nostro, per quod concessit et confirmavit pro anima patris et matris sue et salute sua monasterio predicto sancte semperque dei genitricis et virginis Marie quod est constitutum in territorio Acri, in quo monasterio dompnus(c) Stephanus venerabilis abbas tunc presidebat, omnia que a patre suo Rogerio duce bone memorie consobrino nostro et a matre sua Hala et a se ipso et a cunctis baronibus fidelibus suis vel(d) ab aliis quibuslibet hominibus in eodem monasterio concessa vel data seu a patre ipsius monasterii esse empta videbantur et molendinum de Cefalino et terras de calcariis quas ipsum monasterium et homines eiusdem monasterii, tunc ab eodem monasterio tenere videbantur per divisas et terminos, sicut in prefato sigillo continebatur.
Actulit quoque aliud sigillum Grecum cum cerea bulla scriptum anno ab origine mundi VIm d.C., mense novembris, per quod Robertus Guiscardus dux beate memorie patruus noster dederat vineas et terras ecclesie predicte Sancte Marie, per divisas et terminos sicut in ipso sigillo continebantur.
Ostendit etiam aliud sigillum Grecum, scriptum mense madii per quod idem Robertus Guiscardus dux felicis memorie patruus noster concesserat et confirmaverat terras et vineas cum animalibus eiusdem ecclesie et omnibus que iuste tunc tenebat.
Actulit preterea cartam Latinam testibus roboratam absque sigillo scriptam, anno dominice incarnationis M°C°XXIX°, mense sectembris, indictione XIIIIa, factam a Goffredo Maliardo(e) per quam concessit et confirmavit ecclesiam Sancti Nicolay que dicitur de Campo, ad obediendum monasterio predicto de Maccla, sicut eandem ecclesiam Sancti Nicolay pater eius in manus prefati Stephani venerabilis abbatis qui tunc temporis ut preitur ipsi preerat monasterio tradiderat et concessarat(f) qui postea, videlicet memoratus Goffredus Malliardus concessit eidem monasterio et confirmavit per Evangelia et obtulit in prefato monasterio Sancte Marie et in manus dompni(g) Clementis venerabilis abbatis eandem predictam ecclesiam Sancti Nicolay cum omnibus rebus suis perpetuo habendam sicut in ipsa carta continebatur.
Preterea prenominatus minister dixit iddem monasterium iuste et rationabiliter tenere villanos novem in casali || de Maccla, concessione predicti Willelmi ducis bone memorie nepotis nostri et villanum unum in eodem casali concessione predicti Goffredi Malliardi, quorum nomina hec sunt: Iohannicius, Paganus frater eius, Urso frater eius, Nicolaus Fratellus, Andreas frater eius, Maurus, Letus, Iohannes frater eius, Nicolaus, Petrus. Dixit preterea ipsum monasterium tenere in ecclesia Sancti Nicolay prefati dono amilini(h) villanos XXVI quorum nomina hec sunt: Petrus, Benedictus nepos eius, Robertus, Robertus, Petrus frater eius, Symeon, Robertus filius eius, Iohannes filius eius, Maiore Falana, Iohannes filius Roberti, Maurus, Nicolaus filius eius, Iohannes filius eius, Petrus, Iohannes frater eius, Gemmatus, Iohannes Ricus, Iohannes Consentinus, Lucifer frater eius, filius Petri Consentini, Grisilius, Iohannes nepos eius, Nicolaus Ursoleo(i).
Nos autem prenominate ecclesie sancte semperque virginis et dei genitricis Marie et prenominato Urso ministro et Iohanni venerabili sacerdoti consocio suo omnibusque confratribus et successoribus suis canonice promovendis, predicta duo privilegia Roberti Guiscardi ducis beatissime memorie confirmamus et prefatum privilegium Willelmi ducis bone memorie nepotis nostri et predictam cartam Goffredi Malliardi confirmando corroboramus et concedimus et robore nostre celsitudinis communimus. Corroborantes eis omnia que concessione ipsorum in vita eorumdem prefata ecclesia tenuit et ipsi hodie iusti tenent et que iure et rationabiliter recuperare(j) poterunt, si quid de predictis iniuste ammisit predicta ecclesia, predictos eciam villanos ipsis concedimus et confirmamus quos prefatus Urso minister dixit, confidentes de religione et sanciate eorum ut iusta debitum propri ordinis, sic sancte et honeste ducantur quatinus anime parentum nostrorum eterna requie perfruantur nosque supersies digna adeo merita consequamur ipsique de fidelibus fideliores in regno efficiantur. Tali quidem tenore ut si inter hec omnia predicta aliquid iuris per nominate ecclesie esse asseruit quod non erat illud ammictat et de mendatio rectum curie faciat.
Data in urbe Messana eo quod Robertus noster cancellarius aberat,
per manus ,
anno dominice incarnationis M°C°XLIIII°, mense novembris, die IIIa, indictione VIIIa(k), anno vero regni domini Rogerii dei gratia famosissimi et gloriosissimi regis Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue XIIII.
Feliciter. Amen. Amen. Amen.
Note:
(a) Ma pa(r)ticlarit(er) nel cod.
(b) Nel codice, l'ultima -i- corretta su precedente e.
(c) Così nel cod., da intendersi dominus.
(d) La v- è occultata da una macchia d'inchiostro.
(e) Così nel cod., s'intenda: Malliardo.
(f) Così nel codice, s'intenda: concesserat.
(g) Così nel cod., da intendersi domini.
(h) Così nel codice.
(i) Ma dei ventisei nominativi annunciati ne risultano soltanto ventitrè, al massimo ventiquattro considerando due individui diversi Iohannes e Ricus elencati al posto diciassette, o venticinque, se analogamente si considerano due individui differenti Maiore e Falana indicati al nono posto. F riporta invece solo venti nominativi (al massimo ventuno o ventidue se ci si attiene al ragionamento sopradetto), mancando nell'elenco Robertus, Petrus frater eius e Symeon, qui invece riportati, mentre sembra considerare Nicolaus Ursoleo due individui distinti.
(j) Ma recop(er)are nel codice.
(k) La -a- in apice corretta su precedente e.
(1) I documenti presentati al re e suntati all’interno del nostro sono:
1. privilegio del duca Guglielmo, nipote di Ruggero;
2. privilegio greco datato novembre 6600, con cui Roberto il Guiscardo concede alla chiesa di Santa Maria di Maccla vigne e terre;
3. privilegio greco del mese di maggio ma senza il millesimo, con cui Roberto il Guiscardo concede vigne, terre ed animali;
4. privilegio latino datato settembre 1119, con cui Goffredo Malliardo concede e conferma a Santa Maria di Maccla la chiesa di S. Nicola del Campo, dotata di 16 villani di cui vengono trascritti i nomi, e 9 villani appartenenti al casale di Maccke.